Het Nederland van 2120 op de kaart
In aflevering 23 van ESG (Even Samen Gevat) spreken Marloes en Aldert met Tim van Hattum en Arjan Berkhuysen. Zij zoeken de oplossing van ons klimaatprobleem in de natuur.
Tim van Hattum is programmaleider Klimaat aan de WUR (Wageningen University & Research) en initiatiefnemer van het onderzoeksproject NL2120 , dat van het Nationaal Groenfonds onlangs 110 miljoen euro heeft toegekend gekregen. Arjan Berkhuysen is directeur van de Stichting Earthfulness en initiatiefnemer van het consortium dat de financiering van NL2120 mogelijk heeft gemaakt. Maar wat is NL2120? En wat hopen Arjan, Tim en hun collega’s ermee te bereiken?
Wat is NL2120?
NL2120 is een grootschalig onderzoeksproject naar zogeheten nature-based solutions, op natuur gebaseerde oplossingen voor de inrichting van een toekomstbestendig Nederland. Ruim 30 organisaties in diverse sectoren denken mee over “een visie van hoe Nederland er over 100 jaar uitziet.” Tim en zijn collega’s hebben die visie vertaald in een toekomstige kaart van Nederland waarop zichtbaar is hoe Nederland met (behoud van) natuur en export van ideeën voor innovatieve nature-based oplossingen de strijd met klimaatverandering kan aangaan én geld kan verdienen. Dit past allemaal perfect in het Nationaal Groeifonds waarmee Nederland 20 miljard euro beschikbaar stelt om het toekomstige verdienvermogen van Nederland te verbeteren.
Hoe ziet de nature-based kaart van Nederland eruit?
Tim schetst het volgende beeld van Nederland in 2120: “We gaan bijvoorbeeld veel meer energie en voedsel produceren op zee. De kust gaat meegroeien met de zeespiegelstijging: we krijgen dubbele dijksystemen. Er komt veel meer ruimte voor water, niet alleen voor de grote rivieren, maar ook voor de wat kleinere. Veel meer bos, natte veenweidegebieden waar we bio-based materialen gaan verbouwen, regeneratieve landbouw, waarbij we onze kleigronden gaan benutten voor het produceren van plantaardig voedsel. De hoge zandgronden gaan we veel meer inrichten als spons om het water echt vast te houden. Groene, aantrekkelijke en leefbare steden.”
Ruimte voor water
Maatregelen zoals ‘meer ruimte voor de rivieren’ zijn natuurlijk niet nieuw, maar volgens Tim zijn het vooral civieltechnische maatregelen: “We kunnen niet helemaal zonder civieltechnische maatregelen en zonder technologie, maar ons natuurlijk systeem zou wel de basis moeten zijn.” Dat is niet alleen de mening van Tim en Arjan. “De Rijksoverheid heeft besloten dat water en bodem sturend moeten worden in de ruimtelijke inrichting van Nederland”, zegt Tim. “Ik denk dat wij op onze kaart hebben geschetst hoe Nederland er ongeveer uitziet als je dat beleid heel serieus neemt, en dat is echt een ander Nederland. Dat betekent veel meer ruimte voor water.” Ook op plaatsen waar nu nog woningen staan. “Er is een masterplan nodig om Nederland toekomstbestendig in te richten en dat betekent nadenken over hoe je voedsel verbouwt, waar je woningen neerzet, waar je ruimte voor water creëert, waar je ruimte maakt voor natuur, hoe je natuur integreert in de steden.”
Integreren, combineren en geld verdienen
Tim noemt het “integreren”; Arjan noemt het “functies combineren”, dus ruimte bieden voor rivieren en tegelijkertijd mogelijkheden bieden voor bijvoorbeeld recreatie, kleiwinning en voedselproductie. Belangrijk volgens Arjan is dat hierbij ook goed wordt samengewerkt door alle belanghebbenden, zoals boeren, Rijkswaterstaat en natuurbeschermers. Een ander belangrijk uitgangspunt van het project is “dat we een toekomst hebben waarbij je aan de groene manier van werken ook echt goed kunt verdienen, want anders gaat het ook niet zo makkelijk gebeuren.” Hoe dan? “Er is een enorme behoefte aan kennis over nature-based solutions en tot 2050 gaat er wereldwijd straks 700 miljard dollar per jaar in worden geïnvesteerd”, zegt Tim. “Nederland is een fantastische proeftuin voor nature-based solutions. Wij kunnen koploper worden in nature-based solutions en die kennis naar het buitenland exporteren.”
Economisch potentieel
Om voldoende draagvlak voor alle veranderingen te krijgen, is het belangrijk dat mensen veel meer inzicht krijgen in de waarde van natuur. Die waarde is vaak “lastig in geld uit te drukken, want we hebben het over schone lucht, schoon water, meer welzijn, een betere volksgezondheid”, zegt Tim. Juist daarom hebben Tim en Arjan veel tijd besteed aan het helder krijgen van het economisch potentieel van nature-based oplossingen. Arjan: “Hopelijk gaat ons project daar ook resultaten voor leveren, dat het logischer wordt om als vermogensbeheerder in nature-based solutions te investeren.” We zullen ook wel moeten investeren in dit soort oplossingen, want er is geen tijd meer om alles op zijn beloop te laten. “Als je bij een kantelpunt komt, is het te laat.”
Aan de slag
NL2120 verkeert nu in wat Tim een ‘kwartiermakersfase’ noemt. “We willen gaan nadenken over grote systeemvragen die beantwoord moeten worden over het versneld opschalen van nature-based solutions en welke barrières er zijn. Die barrières moet we in beeld brengen, maar we moeten vooral ook kijken hoe we ze weg kunnen nemen.” Er zal daarom veel worden overlegd met bijvoorbeeld onderzoekers, natuurorganisaties, het bedrijfsleven en het onderwijs, “zodat de kennis die we opdoen kan worden doorvertaald naar de maatschappij.” Volgens Arjan moet “iedereen wel eventjes uit z’n bubbel stappen en gezamenlijk gaan werken aan een heel nieuwe manier van werken.” Over vijf jaar moeten er dan tastbare resultaten zijn. Tim: “Na vijf jaar moeten we kunnen aantonen dat we echt een verandering teweeg hebben gebracht en dat er meer bewustwording is, ook van nature-based solutions.” En “een paar goeie klussen in het buitenland”, voegt Arjan eraan toe.
Terug naar de natuur
Voor Arjan – en voor zijn Earthfulness – is het belangrijk “dat we ook echt voelen dat het nodig is en dat we ons verbonden voelen met de natuur.” Ook met meer groen in huis en kantoorgebouwen. Arjan zegt dat het wetenschappelijk bewezen is “dat mensen die zich verbonden voelen met de natuur over het algemeen minder last hebben van stress, dat ze ook gelukkiger zijn en lekkerder in hun vel zitten. Het is ook bewezen dat mensen die zich meer verbonden voelen, andere keuzes maken, zich duurzamer gaan gedragen. Nou, plus dit programma van NL2120, dan zijn we toch wel heel goed bezig, richting de toekomst.”
Tim van Hattum studeerde aquatische ecologie in Wageningen en trok vervolgens de wereld over. Zo werkte hij enkele jaren aan water- en milieuprojecten in China en India. Na zijn verblijf in Azië ging hij aan de slag als beleidsmedewerker bij de provincie Utrecht en vervolgens bij waterschap Rijn & IJssel, waar hij zich enkele jaren met diverse waterprojecten bezighield, onder andere met een project in Nicaragua. Sinds 2010 is hij verbonden aan de WUR (Wageningen University & Research), waar hij programmaleider Klimaat is.
Arjan Berkhuysen deed een studie bedrijfskunde en werkte daarna in de scheepvaart, maar dat “voelde gewoon niet goed”. Hij besloot een studie milieumanagement te doen en kwam in een heel andere wereld terecht: hij werkte onder andere voor het Wereldnatuurfonds en was directeur van de Waddenvereniging. Nu is hij directeur (en mede-initiatiefnemer) van de Stichting Earthfulness .
ESG Even Samen Gevat is een podcast reeks waarin Aldert Veldhuisen en Marloes Bergevoet in gesprek gaan met versnellers van de duurzame transitie. Ze duiken onder andere in de “E” van groene energie, CO2 uitstoot, grondstoffen, biodiversiteit, de “S” van gezondheid, diversiteit en inclusiviteit en de “G” van wet- en regelgeving en internationale samenwerking.
In deze reeks zijn onder andere ook verschenen:
- Intrinsieke deugers hebben we nodig – met Harm Edens
- De energietransitie is ook geo-politiek – met Rob de Wijk
- Er is leven na de groei – met Paul Schenderling
Volg Even Samen Gevat hier zodat je geen aflevering mist!
