De voetprintariër: ‘food for thought’

In aflevering 25 van ESG (Even Samen Gevat) spreken Marloes en Aldert met Kees Aarts. Kees is ceo van Protix en auteur van het boek De voetprintariër.

Wie is Kees Aarts?

Kees Aarts is een ondernemer met landbouwbloed. Zijn opa was molenaar en hij heeft veel boeren in de familie. Toch ging zijn carrière in eerste instantie een heel andere richting op: hij studeerde lucht- en ruimtevaarttechniek aan de TU Delft en werd consultant bij McKinsey. Maar dat paste voor zijn gevoel niet bij hem: “Ik ben gewoon niet echt een adviseur. Ik ben meer een doener.” Daarom vertrok hij in 2009 bij McKinsey en richtte hij samen met Tarique Arsiwalla een eigen bedrijf op. Dat werd Protix, met tegenwoordig een kwekerij in Bergen op Zoom en het hoofdkantoor in Dongen.

Wat is en doet Protix?
“Protix is een bedrijf dat insecten produceert op voedselresten”, zegt Kees. “Wij nemen datgene wat eigenlijk aan het eind van zijn leven is, bijvoorbeeld snijafval waar nog wel eiwitten, vetten en andere grondstoffen in zitten, en dat waarderen we op tot bouwstenen voor voedsel.” Het gaat om reststromen uit de voedselindustrie, zoals eiwitten, bierbostel, aardappels en frites. “In de natuur leven insecten op overschot en zijn ze zelf weer een heel nutritionele bron voor allerlei dieren die jong zijn, die snel moeten groeien. Dat is wat wij emuleren hier in deze fabriek: een end-to-endproces om voedselresten op te waarderen tot eiwitten, vetten en andere ingrediënten.” Kortom, voedselresten omzetten in insecten en insecten omzetten in voedsel. Zo makkelijk kan circulair zijn.

Elke dag verwerken 180 medewerkers van Protix ongeveer 70.000 ton per jaar aan reststromen. Daarmee is het de grootste insectenkwekerij ter wereld. Geen klein bier dus, maar de ambitie strekt veel verder. Kees praat over uitbreiding van de huidige fabriek én over nieuwe fabrieken in Europa en Amerika die vier tot vijf keer groter worden dan die in Bergen op Zoom. Daar wil hij voor de drie kernregio’s voor de komende vijf jaar – Europa, Amerika en Canada – nog meer bouwstenen produceren voor huisdiervoeding, visvoer en kippenvoer. En uiteindelijk ook voor humane voeding, voor mensen dus. Dat gebeurt onder andere met behulp van eiwitten uit de larven van de zwarte soldaatvlieg. Daarmee kun je volgens Kees “hoogwaardige eiwitten produceren”, omdat ze heel duurzaam en heel smaakvol zijn. Een ander voorbeeld is insectenolie in plaats van palmolie. De innovaties die hiervoor nodig zijn, bepalen uiteindelijk het gedrag van de consument. De vraag ‘Waar komt dit vandaan?’ wordt voor mensen steeds belangrijker. Hoe duurzamer de voedselproductie, hoe makkelijker het is om het gedrag van mensen te veranderen. En zo komen we bij de voetprintariër.

Wat is en doet een voetprintariër (niet)?

Als we de wereld willen veranderen, moeten we rekening houden met de consument. En iedereen is een consument. “Er bestaat niet zoiets als een niet-participerende consument”, zegt Kees en zo bedacht hij het concept van de voetprintariër. De houding van de voetprintariër is: ‘Ik wil mijn leven inrichten met een zo’n laag mogelijke voetafdruk en ik nodig het bedrijfsleven, leveranciers en de overheid uit om mij te bedienen en alle tools zijn daarin mogelijk.’ Een van die ‘tools’ is de belasting: “Het is ridicuul dat er niet gewoon veel vaker belasting wordt ingezet om het ene te verminderen en het andere te stimuleren.”

Een voetprintariër is een bewuste consument. “Ik heb een broertje dood aan achteloze consumenten, mensen die veel geld hebben, in een privéjet stappen en zeggen ‘Moet toch kunnen!’” Kees heeft veel meer met mensen die bewust leven en zeggen: “Kijk, ik heb meer middelen, ik wil er wel een beetje van genieten, maar ik begrijp wel dat dit niet kan.” Daarom gelooft hij ook in een belastingstelsel dat mensen aan- en ontmoedigt. “Ik denk wel dat er altijd mensen zijn die dan voor 1 procent belastingverhoging hun biezen pakken. Dat verander je niet, maar dat wil niet zeggen dat je het niet moet doen.” Hij wil ook nog wel een stapje verdergaan: “Degenen die kunnen bewegen, moeten daarop worden aangesproken en als ze niet bewegen, mag er best wel wat meer “naming en shaming” plaatsvinden. Dat zijn dus mensen die vóór die belastingverhoging heel lang hebben genoten van deze cultuur en maatschappij en als hun dan wordt gevraagd om iets meer bij te dragen voor de volgende generatie, dan hun biezen pakken.” Die mensen moet je volgens Kees “gewoon keihard aanpakken. Zo kun je er dus ook weer voor zorgen dat het slechte gedrag ontmoedigd en het goede gedrag bevorderd wordt. Maar niet alles afwentelen op de massa, want een deel van de massa kan die verandering gewoon niet teweegbrengen.”

Ben jij ook een voetprintariër?

Verandering zal dus moeten komen van voetprintariërs die bewust leven en hun gedrag aanpassen aan een veranderende wereld. Nu vraag jij je misschien af of jij voldoende bewust leeft om een voetprintariër genoemd te worden. Wees gerust, de kans is vrij groot dat je aan het profiel voldoet: “Als voetprintariër ben je op zoek naar producten, diensten en goederen die jou én plezier opleveren én een steeds lagere voetafdruk, maar eigenlijk gaat het om de achterliggende innerlijke strijd. Want eigenlijk heeft iedereen een kleine idealist, een pragmaticus en een activist in zich.” Daarom moeten we ook een beetje tolerant naar elkaar zijn. Als je beseft dat de meeste mensen die drie eigenschappen hebben, dan hoef je jezelf – en anderen – ook niet te verwijten dat ze bijvoorbeeld af en toe in een vliegtuig stappen. “Moet je nou iemand die een keer het vliegtuig pakt, gaan afserveren en veroordelen? Dat moet je dus niet doen”, zegt Kees. “Stimuleer gewoon die treinreizen. Daardoor gaat die pragmaticus misschien een beetje minder vliegen en daardoor wordt die idealist een beetje actiever. Dus het is gewoon een balans van de interne battles die je voert waarna  het netto-effect daarvan steeds positiever wordt.” De voetprintariër zet stapje voor stapje. Tegelijkertijd zijn er innovaties zoals die van Protix die ons een extra duwtje in de rug geven.