Creatieve & duurzame oplossingen voor de traditionele wielersport

In aflevering 31 van ESG (Even Samen Gevat) spreken Marloes en Aldert met Twan van Schie. Twan vond bij BEAT Cycling Club een scriptie-onderwerp voor zijn studie Strategic Product Design aan de TU Delft waarin hij zijn beide passies, duurzaamheid en (wieler)sport kon combineren. Met als resultaat een bul én een baan bij BEAT als manager Duurzaamheid. Met een amBEATieus duurzaamheidsprogramma.

Ambitieus toont Twan zich meteen bij de start van de podcast door onze traditionele vraag wat onze gast mist in het klimaatakkoord te counteren met de opmerking dat hij het klimaatakkoord mist in de wielersport. “Maar positief is wel dat juist in de week van de opname de UCI, de wereld wielerbond bekend heeft gemaakt dat wielerploegen in 2030 moeten voldoen aan bepaalde duurzaamheidscriteria voor het verkrijgen van hun licentie.

BEAT, voor zondagsrijders en professionals

BEAT is een club waar momenteel ongeveer 1500 leden op verschillende niveaus de wielersport beoefenen; van zondagsrijders tot ‘het eerste team’, de professionals. ‘Normaal’ in bijvoorbeeld de voetbalsport maar uniek in de wielersport omdat de teams daar vernoemd worden naar hun hoofdsponsor. Nieuwe sponsor betekent dan nieuwe teamnaam, waardoor het moeilijk is om de teamnaam merkwaarde te geven. De leden van BEAT betalen contributie maar vanzelfsprekend wordt ook gewerkt met sponsors. Idealiter met dezelfde duurzame ambitie en voor de langere termijn. Een daarvan is trouwens Just Lease, een label van Arval, de mobiliteitstak van BNP Paribas. Zij helpen BEAT bij het omschakelen naar elektrische voertuigen zoals de ploegleiderswagen en op afzienbare termijn ook de vrachtwagen voor het materiaal. De praktijktest was een succes: “een elektrische volgauto werkt net zo goed als een benzine- of dieselauto maar met veel minder uitstoot. En stilvallen of andere pech heeft zich nog niet voorgedaan. Het vergt alleen wat meer logistieke planning om met een volle accu in plaats van een volle tank aan de start te staan”, aldus Twan.

Die overschakeling op elektrische volgwagens is overigens exemplarisch voor de eigenwijze manier waarop BEAT door het vrij traditionele wielerpeloton fietst. De ervaring leert dat de wielerwereld lang vasthoudt aan het oude en vertrouwde en echt met data overtuigd moet worden van de voordelen van het nieuwe. Zo zwoeren wielrenners tijden lang bij zo smal mogelijke bandjes totdat aangetoond werd dat brede banden niet alleen comfortabeler rijden maar ook sneller door lagere rolweerstand. Sindsdien rijden zelfs de huidige profs met banden die vroeger weggezet zouden zijn als ‘tuinslangen’.

Wielersport is vervuilender dan Formule 1

Het was niet de directe aanleiding om Twan uit te nodigen maar wel een heel actuele bijkomstigheid: de opzienbarende column van Thijs Zonneveld in het AD twee dagen voor de opname. Zonneveld, een van de bekendste renners van BEAT, stelde daarin dat de wielersport zeven keer vervuilender is dan de Formule 1. Nogal in tegenstelling met het schone en duurzame imago van de fiets zelf.

Twan bevestigt de uitspraak. “Nog even los van het hoge materiaalverbruik (carbon frames, die slecht recyclebaar zijn, hoog verbruik van banden, kettingen en smeermiddelen) moet je bedenken dat waar de Formule 1 ongeveer 24 wedstrijddagen in een jaar heeft, er in de wielersport meer dan 200 zijn. Vaak zijn teams op dezelfde dag op meerdere fronten actief. Je kunt je voorstellen dat dat veel transportbewegingen met zich mee brengt, niet alleen van de ploegen zelf maar ook van de fans die de wedstrijden bezoeken. Het merendeel van dat transport vindt plaats via auto en vliegtuig, met alle uitstoot van dien. Het helpt daarbij ook niet dat in de drie grote wielerrondes het parcours vaak niet aansluitend is met grote verplaatsingen als gevolg”.

Dat transport meer dan 50% van de uitstoot van BEAT voor zijn rekening neemt is dan ook niet verwonderlijk. Verrassender is dat voeding onder aan de streep net zo veel emissies oplevert als het materiaal. Dat komt omdat het merendeel van de proteïnenbehoefte wordt voldaan met dierlijke producten. “En omschakelen naar alternatieve eiwitbronnen is iets ingewikkelder dan in de supermarkt een vleesvervanger kiezen want profrenners zijn altijd bang dat een verandering in hun voedingspatroon leidt tot prestatieverlies”.

Interne discussies

Hoe staan de renners van BEAT tegenover dit soort initiatieven? Verrassend open, vertelt Twan enthousiast. “We hebben een heel goede kick-off van het duurzaamheidsproject gehad met de renners. Verschillende voorstellen tot verbeteringen kwamen op tafel. Bijvoorbeeld dat we de fabrikanten van de voedingsgels moeten vragen om een verpakking waarvan het lipje niet meteen na openen afscheurt en in de natuur terecht komt.”

Overigens blijkt de wielersport niet de enige sport die slechter scoort op duurzaamheid dan je op het eerste gezicht zou denken. Golf is bijvoorbeeld ook milieubelastend vanwege het intensieve landgebruik -denk aan bomenkap- en het water intensieve onderhoud, vooral in gebieden met weinig regenval. En van op het eerste gezicht ‘vuile’ sporten kun je soms juist leren. Twan: “Wij kunnen een voorbeeld nemen aan de mobiliteit van de Formule 1-fans die vooral met het OV in combinatie met fiets en benenwagen naar de GP van Zandvoort kwamen.”. Marloes wist nog een voorbeeld te noemen van een hippisch event in Helsinki, waar de elektriciteit werd opgewekt uit paardenmest. Dit bracht Twan op het idee om bij de volgende grote koers van BEAT wellicht een aantal hometrainers neer te zetten die voor datzelfde doel zouden kunnen worden ingezet.

Samen werken aan creatieve oplossingen
Werken aan creatieve oplossingen met anderen is een grote inspiratiebron voor Twan: “Laatst suggereerde Erik Bronsvoort van Circular Cycling dat de wielersport eenzelfde limiet voor materiaal zou moeten invoeren als in de Formule 1, waar je maar een beperkt aantal motoren mag gebruiken per seizoen. Vertaald naar de wielersport zou dat een gelimiteerd aantal frames per jaar zijn. Dat zou een prikkel voor de ploegen en hun leveranciers zijn om een nieuw optimum te vinden in de trade-off tussen gewicht en sterkte. Het zou dan lonen om een frame te maken dat veel sterker is en dus langer mee gaat. En de ervaring leert dat de hobbyist wielrenner dan ook zo’n frame aanschaft met alle duurzaamheidsvoordelen van dien.”

“Duidelijk is dat we op een andere manier naar duurzaamheid in de wielersport moeten gaan kijken”, concludeert Twan. “Door ons duurzaamheidsverhaal te vertellen, een netwerk op te bouwen binnen en buiten de sport kunnen we een kennisplatform creëren van waaruit je de uitstoot van CO2 echt naar beneden kunt brengen. En zo kan de wielersport weer deel van de oplossing worden in plaats van het probleem.”