100 gesprekken over duurzaamheid

In aflevering 17 van ESG (Even Samen Gevat) spreken Marloes en Aldert met Marnix Kluiters. Marnix is gastheer van de podcast Ecosofie en onderzoekt in en met zijn gesprekken hoe we een evenwichtige samenleving kunnen bereiken door economie, ecologie en filosofie met elkaar in balans te brengen. 

Marnix Kluiters begon ooit als ‘gastenboeker’ voor de podcast Eindbazen. Daarna was hij in dienst van Van Lanschot Kempen, waar hij onder andere podcast-specialist was, maar inmiddels staat hij helemaal op eigen benen en is Ecosofie een deel van zijn levenswerk. Zijn doel: “Ik wil impact maken.” Dat doet hij onder andere door in gesprek te gaan met mensen die het verschil kunnen en willen maken, zoals Fyke Sijbesma, Jan-Peter Balkenende en Marjan Minnesma. Onlangs was de 100^ste aflevering van Ecosofie met als gast minister Rob Jetten.

Inmiddels is Marnix zelf ook deskundige en wil hij meer gaan doen met de kennis die hij de afgelopen vier jaar heeft opgedaan. Dit betekent dat hij niet alleen gastheer is van zijn podcast, maar ook spreker: “Van informatie ophalen, naar informatie uitstralen.” Ook een soort transitie dus. Welke inzichten heeft hij in de eerste 100 gesprekken en voorbereidingen op die gesprekken opgedaan? Wat is zijn visie op duurzaamheid? We zetten een paar onderwerpen op een rij.

Rechtvaardigheid

Marnix spreekt zich heel stellig uit voor een rechtvaardige verdeling van wat hij “de ecologische taart” noemt. “De westerse wereld heeft in het verleden twee derde van de maximaal beschikbare CO2-uitstoot opgemaakt” zegt hij. “Bovendien is de huidige uitstoot van mensen in het westen echt vele malen groter dan die van andere mensen.” Dit geeft volgens hem terecht scheve ogen buiten de westerse wereld en daarom pleit hij voor een nieuwe draai aan de CO2-discussie. “Ongeveer 800 miljoen mensen hebben nog geen toegang tot energie en die moeten natuurlijk niet op fossiele brandstoffen gaan. Die moeten we op zonne-energie zetten.”

Kantelpunten

Een van de gesprekken die de visie van Marnix totaal hebben veranderd, was dat met de Wageningse hoogleraar Marten Scheffer, die bekend is van zijn ‘kantelpunten’. Dat begrip maakte zo veel indruk op Marnix, dat hij het in zijn eigen presentaties ook graag gebruikt. Hij legt dit concept uit met behulp van kikkers en kano’sen waar het op neerkomt, is dit: iets kan al langere tijd ernstig misgaan (denk aan klimaatverandering) zonder dat mensen daar voldoende van doordrongen zijn en gewoon doorgaan met hun ‘normale’ levensstijl. Totdat er iets onverwachts gebeurt dat alles doet kantelen, zoals een kikker een toch al instabiele kano om kan laten slaan.

Andere levensstijl

Een uitspraak van Ruud Koornstra in een ESG-podcast heeft Marnix op een andere manier aan het denken gezet. In die podcast vertelde Ruud Koornstra dat hij verwacht dat energie over zeven jaar gratis is. Marnix: “Aan de ene kant zou dat een zegen zijn, aan de andere kant vraag ik me af of we de crises waar we voor staan, niet als uitgangspunt moeten nemen om onze levensstijl onder de loep te nemen.” Zouden we bijvoorbeeld niet minder makkelijk in een vliegtuig moeten stappen en minder moeten consumeren? Daarbij steekt hij ook de hand in eigen boezem: als Feyenoordfan reist hij namelijk ook graag met zijn club mee. Het is een dilemma en daarom ook een interessant onderwerp om over na te denken.

Nog een dilemma

Een ander inzicht heeft Marnix gehaald uit zijn gesprekken met Paul Schenderling en Barbara Baarsma. Bij Paul Schenderling gaat het feitelijk om economische krimp en bij Barbara Baarsma om economische groei, maar volgens Marnix is de discussie over krimp en groei “minder relevant, omdat ik merk dat die twee groepen eigenlijk veel dichter bij elkaar liggen dan tegenpolen zijn.” Marnix zou graag een systeem zien waarin “de kaders” kloppen en waarin de “beprijzing en progressieve heffing op vervuilende consumptie” die Paul Schenderling bepleit, goed is ingericht. Daaruit blijkt dan vanzelf of er sprake is van krimp of groei. “We moeten natuurlijk ook niet zeggen dat rijkdom inherent slecht is.”We moeten op zoek gaan naar een systeem dat “goede dingen faciliteert en waarin de juiste dingen lonen.”

Drie transities

Marnix ziet drie transities op het gebied van duurzaamheid. De eerste is bewustzijn, dus bewuster reizen, bewuster consumeren. De tweede transitie is de technologische verandering: “we zien nu gewoon dat technologieën als zonne-energie en windenergie fossiele brandstoffen eruit concurreren.” En de derde: de steeds grotere rekening die we moeten betalen. De klimaatramp wordt steeds beter zichtbaar, niet alleen in het buitenland, zoals op de skipistes, maar ook in Limburg, tijdens overstromingen in Valkenburg. “We beginnen nu wel te zien wat er gebeurt, maar de vraag is of dat voor iedereen zichtbaar genoeg is.”

1.000 afleveringen

Hoe ziet de toekomst van Marnix zelf eruit? Aflevering 100 van Ecosofie is net afgerond, maar hij ziet nog voldoende onderwerpen: “Ik denk dat ik rustig 1.000 afleveringen kan maken met allemaal interessante nieuwe inzichten.” Verder werkt hij op dit moment samen met Mark Siegenbeek van Heukelum aan een boek over leiderschap en duurzaamheid: “Het idee is dat dat in het najaar uitkomt. Dan krijg je eigenlijk een snelcursus welk leiderschap er nodig is om de transitie naar een duurzame samenleving te versnellen.” Misschien een onderwerp voor een volgende ESG-podcast met Marnix?